Yasemin Güler

Arılar (Hymenoptera: Apoidea: Apiformes), pek çok tarım ürününün tozlaştırılmasında doğrudan önemli bir role sahiptirler. Bunun yanında, et ve mandıra ürünlerinin eldesinde, ekosistem sağlığının izlenmesinde ve erozyonun önlenmesinde dolaylı olarak etkileri vardır. Bal arısı, Ülkemizde en iyi bilinen ve en yaygın polinatör tür olmasına rağmen, son yıllarda tüm dünyada yaşanan koloni kayıpları nedeniyle ciddi bir tehdit altındadır. Bu nedenle ülkeler ivedilikle alternatif polinatör türlerin arayışına girmişlerdir. Bu noktada, faunasına ait arı türlerini bilen ve koruyan ülkeler, henüz faunistik çalışmalarını tamamlayamamış ülkelere göre önemli bir avantaj kazanmaktadır. Ülkemizde de arılara yönelik faunistik çalışmalar henüz istenildiği noktada değildir. Batı Karadeniz Bölgesi, jeolojik dönemlerde çeşitli fauna elemanları için köprü görevi yapması ve bazıları içinse sığınak olması nedeniyle zoocoğrafya açısından önemli bir bölgedir. Ancak çalışmanın yürütülmesi planlanan Kastamonu ve Bartın illerinde bugüne kadar kaydedilmiş Megachilidae ve Halictidae familyalarına ait toplam tür sayısı sadece 13’dür. Her iki familyanın Türkiye’de toplam 761 tür ile temsil edildiği düşünülürse, bu rakam oldukça düşüktür ve bölgenin daha detaylı bir çalışma ile ele alınması gereklidir.

Tür teşhislerinde, hızlı ve ucuz olması nedeniyle morfolojik karakterlere dayalı tanı halen tüm dünyanın en sık kullandığı bir yöntemdir. Ancak zaman zaman sibling tür grupları, tür içi varyasyonlar gibi nedenlerle yetersiz kalmaktadır. Son yıllarda bu durumlarda çözüm olarak DNA barkodlama yöntemi kullanılır olmuştur. DNA barkodlama yöntemi, organizmaların küçük genom parçalarındaki DNA dizisi farklılıklarını, türlerin tanımlanmasını sağlayan biyolojik barkodlar olarak kullanmaktadır. Çalışmaların çoğunda ele alınan bu küçük genom bölgesi mitokondriyal sitokrom c oksidaz alt ünite I geni (COI)’dir.

2017-2019 yılları arasında yürütülmesi planlanan bu proje ile Bartın ve Kastamonu illerinin Megachilidae ve Halictidae türlerini morfolojik ve moleküler yöntemler ile tespit etmek amaçlanmaktadır. Çalışmada türlerin standart DNA barkodlarını oluşturmak, türlerin yayılışlarını haritalarla özetlemek ve arı- bitki ilişkisini ortaya koymak hedeflenmektedir. Söz konusu familyalara ait türlerin pek çoğu, DNA barkodlama çalışmaları kapsamında ülkemizde ilk kez ele alınacaktır.  Ayrıca çalışmadan elde edilecek verilerin ülkemiz biyolojik çeşitliliğinin aydınlatılmasına katkı sağlayacağı ve uluslararası yayınlara dönüşeceği düşünülmektedir.

TAGEM

2017-2019